جمعه ۱۶ آبان ۱۴۰۴
روابط ایران و آمریکا، از زمان انقلاب اسلامی تا به امروز، همواره پر از تنش، بحران‌ها و تلاش‌های دیپلماتیک بوده است. در این میان، نقش کشورهایی که به عنوان میانجی‌گر در مذاکرات و تعاملات میان دو کشور عمل کرده‌اند، به وضوح به چشم می‌خورد. این کشورها با استفاده از دیپلماسی خود تلاش کرده‌اند که فضا را برای حل و فصل اختلافات میان ایران و آمریکا فراهم کنند.
نخستین تلاش برای میانجی‌گری در بحران روابط ایران و آمریکا، به سال 1981 و قرارداد «بیانیه‌های الجزایر» برمی‌گردد. این قرارداد به دنبال تصرف سفارت آمریکا در تهران و گروگان‌گیری دیپلمات‌های آمریکایی، با میانجی‌گری کشور الجزایر به امضاء رسید. این اقدام نقطه عطفی در روابط ایران و آمریکا بود و به بحران گروگان‌ها پایان داد. از آن زمان، الجزایر به عنوان یکی از اصلی‌ترین کشورهای میانجی در مسائل دوجانبه شناخته شد.
آلمان نیز در بسیاری از بحران‌های ایران و آمریکا نقشی اساسی ایفا کرده است. در دهه 1980، آلمان به عنوان یکی از کشورهایی که در آزادی گروگان‌های آمریکایی تأثیرگذار بود، شناخته شد. برخی گزارش‌ها حکایت از این دارند که امام خمینی در آن زمان از آلمان خواسته بود تا در حل و فصل مسئله گروگان‌ها کمک کند. آلمان همچنین در مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 و توافق برجام نقشی مؤثر داشت.
در سال‌های اخیر، آلمان به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام، همچنان تلاش کرده است که توافق هسته‌ای را حفظ کند. در این مسیر، آلمان به عنوان یک میانجی در بسیاری از مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا حضور داشته است.
عراق نیز در سال‌های اخیر به عنوان یکی از بازیگران کلیدی در میانجی‌گری میان ایران و آمریکا مطرح شده است. در سال 1998 و پس از آن در سال 2020، عراق اعلام آمادگی کرده بود که به عنوان یک واسطه میان دو کشور عمل کند. وزیر خارجه عراق، فواد حسین، در سخنانی اعلام کرده است که کشورش به عنوان میانجی در روابط ایران و آمریکا فعال است و سعی کرده است که شرایط را برای برقراری دوباره روابط میان دو کشور تسهیل کند.
از زمانی که روابط دیپلماتیک ایران و آمریکا به دلیل تسخیر سفارت آمریکا قطع شد، سوئیس به عنوان حافظ منافع آمریکا در ایران ایفای نقش کرده است. این کشور از سال 1980 تاکنون به عنوان کانال ارتباطی میان تهران و واشنگتن عمل کرده است. سوئیس در مذاکرات هسته‌ای و مبادله زندانیان نیز همواره حضور فعالی داشته است. به عنوان مثال، در سال 2016، سوئیس نقش کلیدی در مبادله زندانیان میان ایران و آمریکا ایفا کرد.
ژاپن، گرچه در مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 به عنوان یک طرف مستقیم حضور نداشت، اما همواره از توافق هسته‌ای حمایت کرده و به عنوان یکی از کشورهای میانجی به شمار می‌آید. ژاپن به دلیل روابط تاریخی و نزدیکی که با ایران دارد، تمایل دارد که در مسائل منطقه‌ای و هسته‌ای میان ایران و آمریکا ایفای نقش کند. این کشور به خصوص در حفظ ثبات خلیج فارس و حل بحران‌های منطقه‌ای اهتمام داشته است.
عمان به عنوان یک کشور بی‌طرف در منطقه خاورمیانه، همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین میانجی‌گران در بحران‌های ایران و آمریکا شناخته شده است. این کشور در بحران‌های مختلف از جمله جنگ ایران و عراق، آزادی زندانیان آمریکایی و مذاکرات هسته‌ای 2015 نقش مؤثری ایفا کرده است. عمان با روابط نزدیک با ایران و آمریکا، از دیرباز به عنوان کانالی برای انتقال پیام‌ها و مذاکره میان دو کشور عمل کرده است.
عربستان سعودی، به عنوان یکی از بازیگران اصلی در خاورمیانه، در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا انجام داده است. این کشور با استفاده از دیپلماسی خود، در کاهش تنش‌ها میان تهران و واشنگتن و برقراری ارتباطات غیرمستقیم نقش ایفا کرده است. در برخی موارد، مقامات سعودی با انتقال پیام‌ها و مذاکرات با آمریکا سعی کرده‌اند که به نزدیکی دو کشور کمک کنند.
فرانسه و نروژ نیز در برخی مواقع به عنوان میانجی عمل کرده‌اند. فرانسه در مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 و همچنین در تلاش‌های دیپلماتیک برای آزادی زندانیان آمریکایی، نقش فعالی داشته است. نروژ نیز اخیراً به عنوان یکی از کشورهای میانجی در مذاکرات ایران و اروپا، به‌ویژه برای تسهیل گفت‌وگو با آمریکا، مطرح شده است.
میانجی‌گری در روابط ایران و آمریکا همواره از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. کشورهای مختلف از غرب تا شرق، تلاش کرده‌اند تا تنش‌ها را کاهش دهند و فضای گفت‌وگو و همکاری را برای حل مشکلات دوجانبه ایجاد کنند. از الجزایر در دهه 1980 تا عمان و عراق در سال‌های اخیر، این کشورها نقش اساسی در حفظ روابط ایران و آمریکا ایفا کرده‌اند. هرچند برخی از این تلاش‌ها موفقیت‌آمیز نبوده است، اما میانجی‌گری همچنان ابزار مهمی در دیپلماسی منطقه‌ای و بین‌المللی محسوب می‌شود.
تمام حقوق برای پایگاه خبری کویر نیوز محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
کویرنیوز