یکشنبه ۲۵ آبان ۱۴۰۴
جهان بار دیگر به‌سوی نقطه‌ای خطرناک در تاریخ معاصر حرکت می‌کند؛ جایی که سخن از آزمایش‌های تازه هسته‌ای و پایان معاهدات خلع سلاح، کابوس جنگ اتمی را در ذهن سیاست‌مداران و افکار عمومی زنده کرده است.
طبق تحلیل سایت فرانسوی 20 دقیقه، تصمیم اخیر دولت آمریکا برای صدور فرمان آغاز آزمایش‌های هسته‌ای جدید، در کنار انقضای قریب‌الوقوع پیمان محدودسازی تسلیحات موسوم به نیو استارت (New START)، می‌تواند دروازه‌ای تازه به رقابت ویرانگر قدرت‌های هسته‌ای بگشاید.
دونالد ترامپ با امضای فرمانی تازه خواستار از سرگیری آزمایش‌های سلاح‌های هسته‌ای شده است؛ اقدامی که از نگاه کارشناسانی چون مارک فینو (پژوهشگر مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو) خطر استفاده دوباره از بمب اتم را افزایش می‌دهد.
در ظاهر، چنین آزمایش‌هایی به‌منظور بررسی «ایمنی و قابلیت عملکرد» سلاح‌ها انجام می‌شود، اما در عمل، انگیزه سیاسی و قدرت‌نمایی بین‌المللی نقش پررنگ‌تری دارد.
اکنون بیش از سه دهه است که قدرت‌های هسته‌ای به‌جای انفجار واقعی، آزمایش‌های شبیه‌سازی‌شده و مبتنی بر فناوری لیزری انجام می‌دهند — فقط کره شمالی در سال ۲۰۱۷ آخرین انفجار فیزیکی را ثبت کرده است.
پیمان نیو استارت که در سال ۲۰۱۰ میان آمریکا و روسیه امضا شد، قرار است در فوریه ۲۰۲۶ منقضی شود و تاکنون گزینه قطعی برای تمدید یا جایگزینی آن مطرح نشده است.
در صورت پایان این توافق، هیچ محدودیتی بر حجم و نوع زرادخانه‌های اتمی دو قدرت بزرگ جهان باقی نخواهد ماند؛ سناریویی که زمینه‌ساز مسابقه‌ای خطرناک برای نمایش قدرت هسته‌ای است.
ولادیمیر پوتین پیشنهاد تمدید محدودیت‌ها برای یک سال دیگر را داده تا فرصت گفت‌وگوهای تازه فراهم شود، اما واشنگتن تاکنون با سکوتی سرد و حساب‌شده پاسخ داده؛ سکوتی که به تعبیر ناظران، آغاز فصل جدید نمایش دکمه‌های قرمز در کاخ‌های کرملین و واشنگتن است.
در سال‌های اخیر، نسل جدیدی از سلاح‌های اتمی در حال توسعه است؛ سلاح‌هایی با قدرت انفجار پایین یا موشک‌های هایپرسونیک و اژدرهای هسته‌ای که قابلیت رهگیری ندارند.
چنین فناوری‌هایی از نگاه نظامی «کاربردی‌تر» تلقی می‌شوند، اما از دید نهادهایی چون سازمان ملل، احتمال استفاده واقعی از آنها نسبت به گذشته چند برابر شده است.
سلاح‌های کم‌قدرت هسته‌ای یا موشک‌های قابل حمل بر زیردریایی‌های کوچک، مرز میان تهدید و اقدام را تا حد خطرناکی باریک کرده‌اند.
حتی اگر آمریکا اراده عملی برای انفجار آزمایشی داشته باشد، موانع جدی پیش‌رو است:
سایت آزمایشی نوادا باید بازسازی و پاکسازی شود؛ کاری پرهزینه و پرمخاطره برای انسان و محیط‌زیست. علاوه بر هزینه چند میلیارد دلاری، مخالفت جامعه مدنی و اعتراض مردم محلی نیز سد راه پروژه خواهد بود.
در نتیجه، احتمال بازگشت به آزمایش‌های غیرانفجاری گسترده‌تر اما نمایشی‌تر بیشتر است؛ اقدامی رسانه‌ای برای تأکید بر «برتری هسته‌ای آمریکا».
دونالد ترامپ با این فرمان بیش از هر چیز، پیامی نمادین برای مسکو و پکن ارسال کرده است: ادامه رقابت تا تحکیم برتری استراتژیک ایالات متحده.
بخش محافظه‌کار جامعه آمریکا شاید از این زبان قدرت استقبال کند، اما تحلیلگران معتقدند چنین حرکاتی نگرانی‌های جهانی و بی‌اعتمادی بین‌المللی را تقویت کرده و نه بازدارندگی، بلکه احساس ناامنی جهانی را گسترش می‌دهد.
با فروپاشی ضمانت‌های حقوقی، خطر اصلی در تقلید زنجیره‌ای است. اگر آمریکا آزمایش انفجاری انجام دهد، احتمال واکنش متقابل روسیه، چین یا حتی کره شمالی وجود دارد.
هرچند پیمان جامع منع آزمایش‌های هسته‌ای (CTBT) از سال ۱۹۹۶ تصویب شده، اما هنوز به‌طور کامل اجرایی نیست؛ آمریکا، روسیه و چین از امضاکنندگان غیرمصدق‌اند. با این حال، این پیمان همچنان به‌عنوان هنجار بین‌المللی قدرتمند تلقی می‌شود که اکثریت کشورها از آن حمایت می‌کنند.
تاریخ نشان می‌دهد بیش از ۲ هزار آزمایش انفجاری در دوران جنگ سرد، خساراتی غیرقابل جبران بر طبیعت و انسان‌ها برجای گذاشته‌اند — از قزاقستان و الجزایر تا جزایر مارشال و پلی‌نزی فرانسه.
بر اساس گزارش سازمان غیردولتی «پزشکان بین‌المللی برای جلوگیری از جنگ هسته‌ای (IPPNW)»، میلیون‌ها مورد سرطان و بیماری ناشی از تشعشعات اتمی در دهه‌های گذشته قابل انتساب به این انفجارها بوده است.
???? نخست، رقابت بی‌پایان تسلیحاتی میان واشنگتن و مسکو که می‌تواند با موجی از آزمایش‌های انفجاری یا تهدیدات جدید از سوی قدرت‌های آسیایی همراه باشد.
???? دوم، فعال شدن افکار عمومی جهانی و فشار دیپلماتیک برای احیای مذاکره‌های خلع سلاح و بازسازی محدودیت‌های هسته‌ای.
انتخاب میان این دو مسیر، تعیین‌کننده آینده صلح یا آشوب در جهان خواهد بود.
اعلام آماده‌سازی سلاح‌های تازه هسته‌ای از سوی آمریکا و روسیه، نشانه آغاز فصل جدیدی از جنگ سرد مدرن است؛ جنگی که نه در نبرد زمینی، بلکه در آزمایشگاه‌های هسته‌ای و پشت درهای بسته اتاق‌های سیاست رقم می‌خورد.
در پایان محدودیت‌های نیو استارت، جهان دوباره با ترس از آینده‌ای روبه‌رو است که در آن یک اشتباه محاسباتی کوچک، می‌تواند به یک فاجعه جهانی تبدیل شود.
تمام حقوق برای پایگاه خبری کویر نیوز محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
کویرنیوز