بامداد جمعه، حمله نظامی اسرائیل به چند نقطه در ایران، از جمله مناطق مسکونی در تهران و دیگر شهرهای کشور، بازتاب گسترده‌ای در سطح منطقه و جهان داشته و موجی از محکومیت‌ها را از سوی دولت‌ها، نهادهای منطقه‌ای و بین‌المللی به دنبال داشت؛ حمله‌ای که جان شماری از فرماندهان نظامی، دانشمندان هسته‌ای و شهروندان بی‌گناه را گرفت و نگرانی جامعه جهانی را نسبت به افزایش تنش‌ها شدت بخشید.

موضع قاطع عربستان و بیانیه سرسختانه علیه اسرائیل

عربستان سعودی با صدور بیانیه‌ای که همراه با لحنی شدیدالحن بود، حمله نظامی اسرائیل به خاک ایران را به عنوان نقض صریح حاکمیت و قوانین بین‌المللی محکوم کرد. در متن این بیانیه همچنین خواستار توجه فوری جامعه جهانی و سازمان ملل به توقف اقدامات اسرائیل و مسئولیت‌پذیری در قبال امنیت منطقه شدند. مقام‌های سعودی تاکید کردند این حملات، تهدیدی مستقیم برای ثبات منطقه است و جامعه جهانی نباید در برابر چنین رویدادهایی بی‌تفاوت بماند.

انتقاد تند عمان و هشدار نسبت به عواقب تجاوز

سلطنت عمان نیز در واکنشی فوری، حمله اسرائیل به خاک ایران را «حرکتی نابخردانه و خطرناک» و تخلفی آشکار از اصول حقوق بین‌الملل توصیف کرد. بیانیه رسمی مقامات عمانی که از طریق رسانه‌های خبری منطقه منتشر شد، ضمن ابراز نگرانی نسبت به افزایش تنش و ناامنی، اسرائیل را مسئول پیامدهای این حمله و بروز بی‌ثباتی بیشتر در غرب آسیا دانست.

بیانیه تند دولت یمن؛ هشدار درباره توطئه بزرگ‌تر

دولت یمن که طی سال‌های اخیر در صف منتقدان سیاست‌های منطقه‌ای اسرائیل و آمریکا بوده، با انتشار بیانیه‌ای، این اقدام اسرائیل را تجاوزی عیان با مشارکت آمریکا نامید و آن را فصلی جدید در جهت تشدید تنش‌های منطقه توصیف کرد. در این اطلاعیه، یمنی‌ها همچنین تاکید کردند که تلاش‌های ایالات متحده و متحدانش تنها با هدف ضربه به جبهه مقاومت و پشتیبانی ایران از مردم فلسطین صورت گرفته و ایران را کشوری دانستند که همچنان با وجود چنین حملاتی، از حمایت اصولی خود از آرمان فلسطین عقب‌نشینی نخواهد کرد. همچنین، دولت یمن مسئولیت عواقب وخیم اقدام نظامی اسرائیل را متوجه آمریکا و متحدان منطقه‌ای‌اش دانست و اطمینان داد جمهوری اسلامی ایران توان دفاع و پاسخ‌گویی لازم را دارد.

واکنش روسیه و نقش‌آفرینی در فضای بحران

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در پیامی صریح حمایت خود را از ایران اعلام کرد و ضمن محکومیت حمله اسرائیل، بار دیگر متعهد شد که کشورش در کنار ایران ایستاده است.

انتقادات جنبش‌های مقاومت فلسطین: حماس و جهاد اسلامی

جنبش‌های فلسطینی هم در صف نخست محکومان این اقدام قرار گرفتند. جنبش مقاومت اسلامی حماس، حملات بامداد جمعه را خطری عظیم و نشانه عیار بالای تهدید اسرائیل علیه کل منطقه و همه دولت‌ها و ملت‌هایی دانست که در جبهه ضدصهیونیستی فعال هستند. حماس ضمن تسلیت به رهبری و مردم ایران به‌خاطر از دست‌دادن فرماندهان و دانشمندان، تاکید کرد این اقدام ناشی از سیاست‌های افراطی رژیم تل‌آویو و تلاشی برای کشاندن منطقه به درگیریی فراگیر است.

جهاد اسلامی فلسطین نیز، در موضعی مشابه، حمله اسرائیل به خاک ایران را به عنوان نقض اصول انسانی و منشور سازمان ملل محکوم کرده و همبستگی خود را با ایران اعلام کرد. آنها بر اطمینان به قدرت و عزم جمهوری اسلامی برای پاسخ مقتدرانه تاکید نمودند.

رویکرد ترکیه و تقاضا برای اقدام مشترک جهانی

حزب عدالت و توسعه ترکیه، از موضعی کاملاً انتقادی، عملیات نظامی اسرائیل در ایران را محکوم و آن را اضافه‌ای دیگر به رفتارهای ماجراجویانه و غیرقانونی تل‌آویو در منطقه توصیف کرد. سخنگوی این حزب تصریح کرد اسرائیل هیچ جوازی برای این حملات ندارد و دولت‌های جهان باید نسبت به چنین تجاوزهایی موضعی صریح و قاطع اتخاذ کنند. ترکیه همچنین یادآور شد که این اقدام، همزمان با پیشرفت مذاکرات میان تهران و واشنگتن، نشانگر بی‌اعتنایی آشکار اسرائیل به هرگونه تلاش دیپلماتیک است.

واکنش اندونزی؛ هشدار درباره گسترش دامنه بحران

وزارت خارجه اندونزی ضمن صدور بیانیه‌ای، حملات اسرائیل را محکوم و نسبت به تشدید بحران و فراگیر شدن دامنه تنش‌ها در خاورمیانه ابراز نگرانی کرد. جاکارتا ضمن تاکید بر ضرورت خویشتن‌داری، از همه طرف‌ها خواست تا از اعمال هرگونه اقدامی که موجب وخامت اوضاع شود، اجتناب کنند و به میز گفت‌وگو بازگردند.

موضع دولت هند؛ دعوت به دیپلماسی و پرهیز از تنش

دهلی‌نو نیز با پیگیری تحولات اخیر، ضمن ابراز نگرانی نسبت به حمله اسرائیل، همه طرف‌ها را به خویشتن‌داری و تداوم مسیر دیپلماسی جهت جلوگیری از بدتر شدن اوضاع فراخواند. در بیانیه وزارت خارجه هند آمده است که گفت‌وگوها باید راهی برای مهار بحران و بازگشت امنیت پایدار پیش پای منطقه بگذارد.

واکنش اتحادیه اروپا و بریتانیا؛ تاکید بر اولویت ثبات منطقه

نخست‌وزیر بریتانیا نیز در اظهاراتی، حمله اسرائیل را مایه نگرانی خواند و خواستار توقف فوری تنش و تمرکز همه بازیگران منطقه‌ای بر راه‌حل‌های دیپلماتیک شد. او اصالت ثبات در خاورمیانه را یادآور شد و از همه کشورها خواست در همین راستا گام بردارند.

واکنش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی؛ پایش تحولات و نگرانی‌ها

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بلافاصله پس از انتشار گزارش‌ها درباره حمله به سایت نطنز و دیگر مراکز مرتبط، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که تحولات ایران را از نزدیک زیر نظر دارند و با مقامات ایرانی در خصوص تضمین ایمنی و سنجش سطح تشعشعات در تماس هستند.

در مجموع، این حمله اسرائیل به ایران، با محکومیت صریح شماری از کشورهای منطقه و برخی کشورهای اسلامی و آسیایی روبه‌رو شد؛ بسیاری از دولت‌ها و جنبش‌ها مسئولیت پیامدهای بعدی این اقدام را متوجه اسرائیل و حامیان غربی‌اش دانسته‌اند و نسبت به شعله‌ور شدن آتش یک بحران بزرگ‌تر هشدار داده‌اند. در مقابل، برخی بازیگران غربی و چند دولت اروپایی موضعی میانه‌رو گرفته و بیشتر بر خویشتن‌داری و بازگشت به راه‌حل‌های سیاسی تاکید داشته‌اند.

در جدول زیر فهرستی از کشورهای مختلف و نهادهایی که حملات اسرائیل به ایران را محکوم کردند و همچنین کشورهایی که رویکرد حمایتی یا دفاعی داشتند، ارائه شده است. (در متن خبر و منابع رسمی، حمایتی آشکار از حمله اسرائیل عمدتاً از سوی دولت‌ها مطرح نشده و عمده مواضع یا محکومیت بوده یا دعوت به خویشتن‌داری و دیپلماسی.)

توضیحات تکمیلی:

• تعداد زیادی از کشورهای عربی، اسلامی یا آسیایی در متون رسمی یا رسانه‌ای فقط حمله را محکوم و خواهان توقف تنش شدند.
• برخی کشورها مانند هند، بریتانیا، اتحادیه اروپا، اساساً بی‌طرف بوده و تنها به بیان نگرانی و دعوت همه‌جانبه به گفتگو و صلح اکتفا کردند.
• حمایتی آشکار از حمله اسرائیل در سطح رسمی فقط از سوی خود اسرائیل یا دولت‌هایی که در خبر ذکر نشده‌اند (مانند برخی مقامات آمریکایی یا رسانه‌های غربی) شنیده شد، که اخبار رسمی به آن نپرداخته است.