جمعه ۱۶ آبان ۱۴۰۴
با کاهش شدید ارزش پول ملی در سال‌های اخیر، بحث حذف چهار صفر از ریال دوباره به مرکز توجه سیاست‌گذاران اقتصادی کشور بازگشته است؛ ایده‌ای که از دهه‌ها قبل مطرح بوده، اما تاکنون سرنوشتی جز تأخیر و توقف نداشته است. با ورود به سال ۱۴۰۴، این پرسش مطرح می‌شود: آیا این‌بار دولت و مجلس برای عملی کردن این تغییر مهم اقتصادی به نتیجه خواهند رسید یا همچنان شاهد چرخه بی‌پایان وعده‌ها خواهیم بود؟
طرح حذف صفرهای ریال، اولین‌بار در اوایل دهه ۱۳۷۰ پیشنهاد شد و در سال‌های پس از آن، در دولت‌های مختلف بارها در دستور کار قرار گرفت. حتی در سال ۱۳۹۷، ایران‌چک‌های ۵۰ هزار تومانی با صفرهای کم‌رنگ منتشر شدند تا اعتماد عمومی نسبت به نزدیک شدن این تغییر افزایش یابد.
اما هر بار، اختلافات سیاسی، ایرادات قانونی و نبود عزم جدی برای اصلاحات ساختاری مانع از اجرایی شدن این طرح شد. بزرگ‌ترین اقدام در این زمینه مربوط به مرداد ۱۳۹۸ بود، زمانی که دولت لایحه تغییر واحد پول از ریال به تومان و حذف چهار صفر را تصویب کرد. مجلس نیز این لایحه را تأیید کرد، اما ایرادهای شورای نگهبان و تغییرات سیاسی، اجرای آن را متوقف نمود. با تغییر دولت در سال ۱۴۰۰، این لایحه تقریباً به بایگانی رفت.
در پایان سال ۱۴۰۳، بانک مرکزی اعلام کرد اسکناس ۲ میلیون ریالی جدید در حال چاپ است؛ اسکناسی که در صورت حذف چهار صفر، معادل ۲۰۰ تومان خواهد بود. این اقدام دقیقاً در راستای همان ماده واحده‌ای است که در طرح اولیه آمده بود: «واحد پول ایران تومان خواهد بود و هر تومان برابر ۱۰ هزار ریال است.» اسکناس ۲ میلیون ریالی، در واقع همان اسکناس ۲۰۰ تومانی طرح جدید خواهد بود.
انتشار این اسکناس از یک‌سو نشانه‌ای برای آماده‌سازی مقدمات اجرایی شدن طرح حذف صفرهاست و از سوی دیگر این سؤال را پُررنگ می‌کند که چرا باوجود این اقدامات، هنوز خبری از تصویب نهایی نیست. آیا باز هم این طرح در میان اختلافات و مصلحت‌سنجی‌ها متوقف خواهد شد؟
حذف صفرها از پول ملی، به‌ویژه در کشورهایی که با تورم بالا روبه‌رو بوده‌اند، گزینه‌ای رایج است. از دهه ۱۹۶۰ تاکنون، بیش از ۷۰ کشور این مسیر را پیموده‌اند، اما نتایج آن متفاوت بوده است. کشورهای موفقی مانند برزیل توانستند با اصلاحات اقتصادی مکمل، تورم و ارزش پول را کنترل کنند، در حالی که کشورهایی مانند یوگسلاوی و آرژانتین بارها مجبور شدند این روند را تکرار کنند، زیرا حذف صفر به تنهایی نتوانست تورم را مهار کند.
در ایران، حذف صفرها تأثیری مستقیم بر قدرت خرید مردم نخواهد داشت، بلکه هدف اصلی آن ساده‌تر شدن مبادلات مالی، کاهش هزینه‌های چاپ اسکناس و بهبود روند ثبت‌های حسابداری است. با این حال، چالش‌هایی مانند تربیت دوباره نیروی انسانی، تغییر نرم‌افزارهای مالی، و احتمال گرد شدن قیمت‌ها به سمت بالا نیز مطرح است.
بحث حذف صفرها نمادی از تلاش برای اصلاح ساختار اقتصادی است، اما در صورتی که اجرای آن با اقدامات جدی‌تر همچون کنترل تورم، رشد اقتصادی و اصلاح نظام بانکی همراه نباشد، عملاً به یک تغییر سطحی در ظاهر واحد پول ختم خواهد شد. انتشار اسکناس ۲ میلیون ریالی، دست‌کم نشان می‌دهد بانک مرکزی در حال آماده‌سازی مقدماتی برای این تغییر است.
با تمام این مقدمات، سؤال اصلی هنوز پابرجاست: آیا عزم سیاسی و اقتصادی کافی برای اجرای این طرح وجود دارد یا حذف چهار صفر باز هم به سرنوشتی مشابه وعده‌های گذشته دچار خواهد شد؟ بانک مرکزی آماده است، اما این طرح فقط زمانی مؤثر خواهد بود که مسئولان اقتصادی کشور تصمیمی عملی و قاطع بگیرند.
حالا باید منتظر ماند و دید که سال ۱۴۰۴ پایان این کشمکش خواهد بود یا آغاز دوره جدیدی از وعده‌ها؟
تمام حقوق برای پایگاه خبری کویر نیوز محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
کویرنیوز