جمعه ۱۶ آبان ۱۴۰۴
تحریم‌های اعمال شده از سوی رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده، دونالد ترامپ، علیه پروژه بندر چابهار به عنوان یک نقطه عطف مهم در سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی به شمار می‌رود. این تحریم‌ها که با هدف فشار بر ایران و کاهش توانایی آن در بهره‌برداری از منابع اقتصادی خود اتخاذ شد، تأثیرات عمیقی بر روابط تجاری و استراتژیک کشورها و همچنین مسیرهای ترانزیتی منطقه گذاشته است.
دولت ترامپ به طور خاص معافیت هند از تحریم‌ها برای مشارکت در پروژه بندر چابهار را لغو کرد. این تصمیم، که از طریق یک دستور اجرایی صادر شد، بر اساس آن، هر نهاد یا کشوری که در این پروژه به ایران کمک کند، از تحریم‌ها معاف نخواهد بود. این اقدام، علاوه بر اینکه فشار بیشتری به ایران وارد می‌کند، بر روابط تجاری هند با ایران تأثیرگذار است و هند را مجبور به reconsidering برخی از پروژه‌های مشترک خود در ایران می‌کند.
چابهار، به عنوان بندری استراتژیک در جنوب شرقی ایران، به هند این امکان را می‌دهد تا ارتباطات تجاری مستقیم با افغانستان و آسیای مرکزی برقرار کند، بدون اینکه نیاز به عبور از خاک پاکستان داشته باشد. به همین دلیل، این بندر برای هند اهمیت ویژه‌ای دارد و از آن به عنوان کریدوری برای اتصال به بازارهای آسیای مرکزی و اوراسیا استفاده می‌شود. اما تحریم‌های ترامپ، که هند را مجبور به توقف واردات نفت از ایران کرد، می‌تواند این پروژه را با تهدیداتی مواجه کند.
هند در ابتدا در سال ۲۰۰۳ میلادی توافقی با ایران برای توسعه بندر چابهار امضا کرد. این بندر که نزدیک‌ترین بندر ایران به هند است، به عنوان یکی از اصلی‌ترین اهداف استراتژیک هند شناخته می‌شود. هند با سرمایه‌گذاری در این پروژه سعی در قطع وابستگی به مسیرهای پاکستانی و ایجاد مسیرهای تجاری مستقیم برای انتقال کالاها به افغانستان و آسیای مرکزی داشت.
در سال ۲۰۱۶، هند به طور رسمی با ایران و افغانستان یک توافق سه‌جانبه امضا کرد که هدف آن توسعه یک کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی از طریق بندر چابهار بود. هند علاوه بر سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بندر، پروژه‌های حمل‌ونقل جاده‌ای و ریلی را نیز در دستور کار قرار داد. این امر نشان‌دهنده تعهد هند به این پروژه و اهمیت استراتژیک آن برای سیاست‌های منطقه‌ای هند است.
دولت طالبان در افغانستان نیز تحولات جدیدی در رابطه با بندر چابهار داشته است. پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، این گروه با هدف کاهش وابستگی به بندر کراچی پاکستان و به منظور تقویت ارتباطات تجاری خود با هند و ایران، به بندر چابهار توجه ویژه‌ای نشان داد. در سال ۲۰۲۴، طالبان اعلام کرد که ۳۵ میلیون دلار برای توسعه این بندر سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
پروژه‌های مختلف حمل‌ونقل و ترانزیتی از جمله راه‌آهن چابهار-زاهدان و جاده زرنج-دل‌آرام که توسط هند تکمیل شده‌اند، ارتباطات میان چابهار و افغانستان را تسهیل کرده‌اند. این پروژه‌ها نه تنها برای افغانستان بلکه برای منطقه به عنوان یک پل ارتباطی مهم محسوب می‌شوند که می‌توانند وابستگی به مسیرهای پاکستانی را کاهش دهند.
در حالی که تحریم‌ها به بندر چابهار آسیب می‌زنند، هر دو کشور هند و افغانستان نگرانی‌های عمیقی از وابستگی به مسیرهای ترانزیتی پاکستانی دارند. هند و افغانستان هر دو به دلیل مسائل امنیتی و سیاسی ترجیح می‌دهند از مسیرهای پاکستانی دوری کنند. در حالی که پاکستان مسیرهای زمینی برای تجارت میان هند و افغانستان را فراهم می‌کند، اما تاریخچه پاکستان در اعمال محدودیت‌ها و فشارهای سیاسی بر تجارت، به ویژه در دوران‌های تنش‌های سیاسی و نظامی، باعث شده است که کشورهای همسایه تمایلی به اعتماد به این مسیرها نداشته باشند.
در عین حال، تحولات اخیر فرصت‌های جدیدی برای پاکستان فراهم کرده است. با توجه به عدم اطمینان کشورهای همسایه از مسیرهای پاکستانی، این کشور می‌تواند به طور بالقوه به یک مسیر ترانزیتی مهم برای کالاها و خدمات تبدیل شود، به خصوص اگر بتواند روابط خود را با هند و افغانستان بهبود بخشد. با این حال، این امر بستگی به تغییرات سیاسی و امنیتی در منطقه و تصمیمات استراتژیک کشورهای همسایه دارد.
تحریم‌های ترامپ علیه بندر چابهار و فشارهای وارد شده به هند در رابطه با این پروژه تأثیرات گسترده‌ای بر روابط تجاری منطقه‌ای و مسیرهای ترانزیتی دارند. در حالی که هند همچنان به پروژه چابهار به عنوان یک راه‌حل استراتژیک برای اتصال به افغانستان و آسیای مرکزی نگاه می‌کند، تحریم‌های جدید ممکن است هند را در انتخاب‌های خود محدود کرده و به دنبال آن، افغانستان را نیز با چالش‌هایی مواجه کند. در نهایت، آینده این پروژه و مسیرهای ترانزیتی منطقه‌ای بستگی به تحولات سیاسی و اقتصادی در منطقه و روابط بین کشورها دارد.
تمام حقوق برای پایگاه خبری کویر نیوز محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
کویرنیوز