بر اساس اطلاعیه رسمی سازمان ثبت احوال، این تصمیم با هدف ارتقای امنیت اسناد هویتی و یکپارچه‌سازی نظام شناسایی در کشور اتخاذ شده و بخشی از روند مدرن‌سازی خدمات هویتی محسوب می‌شود.

گذری بر تاریخچه شناسنامه‌های قرمز

شناسنامه‌های جلد قرمز که از اوایل دهه ۱۳۶۰ جایگزین دفترچه‌های قدیمی‌تر شدند، برای سال‌ها به‌عنوان سند اصلی هویت شهروندان ایرانی به کار رفتند. این شناسنامه‌ها اگرچه نیازهای آن زمان را برطرف می‌کردند، اما به مرور و با افزایش خطر جعل و توسعه فناوری، ضعف آن‌ها در نبود امکانات امنیتی پیشرفته آشکار شد. در دهه ۱۳۹۰، صدور شناسنامه‌های مکانیزه و هوشمند با قابلیت‌های به‌روز آغاز شد تا جایگزین مدل‌های سنتی شوند.

ضرورت جایگزینی

به گفته مسئولان، شناسنامه‌های جلد قرمز فاقد تراشه الکترونیکی، کدهای رمزنگاری و سایر تدابیر امنیتی جدید هستند که خطر جعل و سوءاستفاده از آنها را افزایش می‌دهد. همچنین ثبت دقیق‌تر در پایگاه داده ملی هویت شهروندان — برای خدماتی همچون انتخابات، بانکداری و پیگیری‌های قضایی — مستلزم این تغییر است.

فرآیند تعویض چگونه است؟

سازمان ثبت احوال با توسعه سامانه‌های آنلاین و گسترش ظرفیت دفاتر پیشخوان دولت، روند تعویض را ساده کرده است. شهروندان با ارائه مدارک هویتی، عکس به‌روز و پرداخت هزینه متعارف، می‌توانند شناسنامه‌های جدید دریافت کنند. اطلاع‌رسانی نیز از طریق رسانه‌ها و وب‌سایت رسمی سازمان به نشانی www.ncr.ir انجام شده است.

چالش‌ها و پیشنهادها

با وجود تسهیلات ارائه شده، مشکلاتی مانند آگاهی پایین در مناطق روستایی، ازدحام در دفاتر شهری و فشار مالی بر خانواده‌های کم‌درآمد همچنان وجود دارد. کارشناسان توصیه می‌کنند که با تخفیف هزینه‌ها برای اقشار آسیب‌پذیر و افزایش واحدهای سیار در مناطق دورافتاده، امکان مشارکت بیشتر مردم فراهم شود.

سازمان ثبت احوال از همه شهروندان خواسته تا در سریع‌ترین زمان ممکن برای تعویض شناسنامه اقدام کنند؛ اقدامی که هم امنیت هویتی را تضمین می‌کند و هم گامی مهم در مسیر تحقق دولت الکترونیک است.