پنجشنبه ۱۵ آبان ۱۴۰۴
در روزهای اخیر، حملات هوایی گسترده‌ای که اسرائیل به خاک سوریه انجام داده، در کنار تقابل‌های داخلی در این کشور، توجه ناظران بین‌المللی را به سمت خود جلب کرده است. این حملات، که به بهانه پشتیبانی از اقلیت دروزی ساکن جنوب سوریه رخ داده، معادلات قدرت را در منطقه با پیچیدگی بیشتری روبه‌رو کرده است. این تحولات نه تنها وضعیت گروه‌های مختلف در سوریه را تحت تأثیر قرار داده، بلکه راه دولت جدید برای تثبیت اقتدار و پیشبرد مذاکرات سازش را دشوارتر ساخته است.
در شهر السویدا در جنوب سوریه، طی چند روز گذشته نبردهای سختی میان نیروهای حامی دولت و شبه‌نظامیان دروزی در گرفت؛ رخدادی خونین که دست‌کم ۳۰ جان‌باخته و ده‌ها مصدوم بر جای گذاشت. ورود نیروهای نظامی سوریه به این شهر با واکنش جامعه دروزی مواجه شد و پیامد آن، ورود اسرائیل به میدان به بهانه حمایت از این اقلیت بود. تل‌آویو اعلام کرد با توجه به تعهدات خود، حضورش را در جنوب سوریه افزایش می‌دهد تا از دروزیان دفاع کند و در پاسخ به هرگونه پیشروی نیروهای سوری، حملات هوایی را پی خواهد گرفت.
در همین زمان، برخی متحدان دولت سوریه با دیدگاه‌های اسلام‌گرایانه هم درگیر بحران السویدا شدند که باعث شد نگرانی میان مردم دروزی به شکل چشمگیری افزایش پیدا کند. درخواست‌ها برای مداخله جهان و حمایت بین‌المللی شدت گرفت. اسرائیل اعلام نمود که اگر نیروهای دولت از مواضع خود عقب‌نشینی نکنند، دامنه عملیات‌های خود را گسترده‌تر خواهد کرد.
تام باراک، نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه، این رخدادها را به شدت نگران‌کننده دانست و گزارش شد واشنگتن رسماً از اسرائیل خواسته است حملات را متوقف کند. با این وجود، مقامات تل‌آویو هشدار دادند که تا زمان تحقق خواسته‌هایشان به حملات ادامه خواهند داد.
وزارت امور خارجه سوریه ضمن محکوم کردن بمباران‌های اسرائیلی، این اقدامات را تجاوز مستقیم به تمامیت ارضی کشور و نمونه‌ای از دخالت‌های خارجی عنوان کرد. طبق اعلام دمشق، در این حملات غیرنظامیان و اعضای نیروهای امنیتی جان خود را از دست داده‌اند، هرچند آمار دقیقی ارائه نشد.
ارتش اسرائیل هم‌زمان با انتشار بیانیه‌ای تأیید کرد که به کاروان‌ها و خودروهای نظامی ارتش سوریه در محدوده السویدا حمله کرده است.
دروزی‌ها شاخه‌ای خاص از اعراب با جمعیتی در حدود یک میلیون نفر هستند که به طور عمده در کشورهای سوریه، لبنان و اسرائیل پراکنده‌اند. مهم‌ترین تمرکز آن‌ها در سوریه، استان السویدا است که اکثریت ساکنانش را این اقلیت تشکیل می‌دهد. ریشه مذهبی دروزیان به جریان‌های فکری قرن یازدهم در مصر بازمی‌گردد و ویژگی‌هایی مانند ممنوعیت تغییر دین یا ازدواج با غیر هم‌کیشان را دارند.
در بلندی‌های جولان، منطقه‌ای که پس از جنگ ۱۹۶۷ میلادی به تصرف و سپس الحاق رسمی اسرائیل درآمد، بیش از ۲۰ هزار دروزی ساکنند که اغلب خود را سوری می‌دانند و از پذیرش تابعیت اسرائیلی خودداری کرده‌اند؛ برخی تنها کارت اقامت دارند اما شهروندی رسمی این رژیم را نپذیرفته‌اند. جمعیت بالای دروزی ساکن در مناطق شمال اسرائیل نیز ارتباط نزدیکی با هم‌کیشانشان در سوریه دارند و مردان این جامعه از سال‌ها پیش مشمول خدمت اجباری نظامی در ارتش اسرائیل هستند.
پس از کنار رفتن بشار اسد از راس قدرت، احمد الشرع ریاست دولت جدید سوریه را در دست گرفته و وعده داده بود از همه اقوام و مذاهب کشور پاسداری خواهد کرد. با این حال، اختلافات گسترده‌ای بر سر موضوع خلع سلاح و ادغام شبه‌نظامیان دروزی در ارتش واحد کشور شکل گرفته است؛ مسئله‌ای که یکی از اصلی‌ترین موضوعات تنش میان دولت جدید و جامعه دروزی محسوب می‌شود. بسیاری از دروزیان، چه داخل و چه خارج از محدوده تحت کنترل دولت، نسبت به حضور حداقلی‌شان در دولت جدید و بی‌توجهی به رهبرانشان ابراز نگرانی دارند.
پس از بروز درگیری‌ها و ورود نیروی نظامی به السویدا، یک آتش‌بس موقت به اجرا درآمد. وزارت دفاع سوریه با استناد به توافق با برخی رهبران محلی، اعلام کرد که پلیس نظامی برای کنترل اوضاع و مجازات خاطیان وارد عمل شده است. اما ساعاتی بعد، مجدداً زد و خوردها از سر گرفته شد و شاهد نقض آتش‌بس و ادامه بحران بودیم.
از منظر اسرائیل، حفظ امنیت و سرنوشت جامعه دروزی در سوریه نه تنها به دلایل انسانی، بلکه به واسطه پیوندهای قومیتی و خانوادگی با حدود ۱۳۰ هزار نفری که در خاک اسرائیل زندگی می‌کنند، اهمیت ویژه‌ای دارد. تل‌آویو با استناد به این روابط و سابقه مشارکت پررنگ دروزیان اسرائیلی در نیروهای نظامی و امنیتی، مسئولیت اخلاقی خود را در حمایت از آنان عنوان می‌کند. به همین سبب، اسرائیل یک منطقه حائل غیرنظامی در جنوب سوریه اعلام کرده و خواستار خروج همه نیروهای مسلح و متفقین خارجی از این ناحیه شده است؛ مطالبه‌ای که دمشق بارها آن را رد و نقض آشکار حاکمیت کشورش دانسته است.
در شرایطی که راه‌های دیپلماتیک بسته یا محدود مانده‌اند، گروهی از رهبران مذهبی و محلی دروزی خواستار کمک و مداخله جامعه جهانی برای نجات این اقلیت از خشونت نیروهای دولتی و متحدانشان شده‌اند. در عین حال، برخی دیگر از رهبران، از بازگشت اقتدار دولت سوریه و کنار گذاشتن سلاح توسط گروه‌های مسلح استقبال کرده‌اند. این نگاه دوگانه، اختلافات داخلی در قلب جامعه دروزی را برجسته‌تر کرده است.
پس از کنار زدن نظام پیشین سوریه و تصاحب بخش‌هایی از خاک این کشور توسط اسرائیل، نه تنها عملیات‌های نظامی در مناطق مرزی تداوم یافته، بلکه تلاش‌هایی از سوی ایالات متحده برای سوق دادن دمشق به سوی عادی‌سازی روابط با اسرائیل نیز شدت گرفته است. سیاست واشنگتن بر این است که سوریه را به جمع کشورهایی بکشاند که با امضای توافق ابراهیم، دامنه روابط دیپلماتیک با تل‌آویو را گسترش داده‌اند. تسهیل برداشته شدن برخی تحریم‌ها از سوی آمریکا و ملاقات‌های دیپلماتیک سطح بالا میان مقامات ارشد دو کشور نشانگر تغییر رویکرد آمریکا است.
با این حال، کارشناسان معتقدند که حملات مکرر اسرائیل و حضور ارتش این رژیم در خاک سوریه می‌تواند زمینه‌ساز بن‌بست در مسیر عادی‌سازی باشد. برخی مقامات اسرائیلی هم بر این باورند که باز شدن دست دولت جدید سوریه و حذف تحریم‌ها شاید تکرار وقایع پرحادثه سال ۲۰۲۳ (حمله حماس به اسرائیل) را ممکن کند. ترس از گسترش نفوذ گروه‌های تندرو مذهبی و تهدید نظم جدید در سوریه نیز همچنان در سطح بالایی قرار دارد.
در نهایت، تداوم حملات نظامی اسرائیل و کشمکش بر سر آینده جامعه دروزی در جنوب سوریه می‌تواند آینده مذاکرات سازش و بازسازی اقتدار دولت جدید سوری را به‌شدت در هاله‌ای از ابهام فرو برد و تصمیم‌گیری‌ها در دمشق را با چالش‌های جدی‌تری مواجه سازد.
تمام حقوق برای پایگاه خبری کویر نیوز محفوظ می باشد کپی برداری از مطالب با ذکر منبع بلامانع می باشد.
کویرنیوز