در روزهای گذشته، خبر جدایی ایلان ماسک، کارآفرین سرشناس و مالک شبکه اجتماعی ایکس (X)، از حلقه دولت دونالد ترامپ، سر و صدای زیادی به پا کرده است. این جدایی به نوعی پایان همکاری پر تنش میان این دو چهره جنجالی بود که در دوره‌ای نه چندان بلند، با تصمیمات بحث‌برانگیز، حذف تعداد قابل توجهی از نهادها و همچنین درگیری‌های متعدد حقوقی همراه بوده است. با این حال، حضور ماسک در فضای سیاسی واشنگتن برخلاف انتظاراتش چندان موفقیت‌آمیز نبود و مسیرش با ناهمواری‌های بسیاری همراه شد.

بیشتر بخوانید: ترامپ و ادعای مذاکرات محرمانه با ایران؛ بازی سیاسی یا واقعیت؟

ایلان ماسک که پیش‌تر به عنوان یکی از حامیان اصلی ترامپ نقش‌آفرینی کرده و حتی در برنامه‌های دولت نیز مسئولیتی کلیدی (ریاست وزارت بهره‌وری) را برعهده گرفته بود، اکنون به یکی از منتقدان جدی رئیس‌جمهور بدل شده است. او علاوه بر سرمایه‌گذاری قابل توجه در حمایت از کمپین ترامپ و دیگر جمهوری‌خواهان—گفته می‌شود نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار در حمایت مالی هزینه کرده—این روزها با افشاگری‌هایش علیه سیاست‌های ترامپ به شجاعانه‌ترین منتقد او تبدیل شده است. به‌ویژه حمایت آشکارش از استیضاح ترامپ و پیشنهاد جایگزینی وی با معاونش، جی دی ونس، بازتاب گسترده‌ای داشته است.

رویارویی و اختلافات تازه میان ترامپ و ماسک زمانی عمق بیشتری پیدا کرد که ترامپ علناً ماسک را به از دست دادن کنترل عقلانی پس از ترک دولت متهم کرد و تصریح نمود که حذف یارانه‌ها و قراردادهای دولتی شرکت‌های متعلق به ماسک، آسان‌ترین راه برای صرفه‌جویی در هزینه‌های عمومی است.

دلایل استعفای ماسک به ریشه‌های عملکردی و اختلاف‌نظرهای عمیق بازمی‌گردد. او که نقش مهمی در اصلاح ساختارهای دولتی و اجرای سیاست‌های کاهش هزینه‌ها ایفا کرده بود، پس از مدتی کوتاه از سمت خود کناره‌گیری کرد و اعلام نمود قصد دارد انرژی خود را معطوف به اداره شرکت‌هایی همچون تسلا و اسپیس‌ایکس کند. اگرچه این کناره‌گیری تحت عنوان اتمام مدت همکاری مطرح شد، اما به طور ناگهانی و در قالب پستی در شبکه اجتماعی ایکس به اطلاع عموم رسید.

در پیام خداحافظی‌اش، ماسک ضمن تشکر از ترامپ بابت اعتماد به او، تأکید کرد که هدف اصلی‌اش ارتقا و نهادینه کردن بهره‌وری دولتی بوده است. این تصمیم تنها یک روز پس از آن اتخاذ شد که ماسک در مصاحبه‌ای تلویزیونی از طرح اقتصادی ترامپ به شدت انتقاد کرد و آن را عامل افزایش کسری بودجه، برخلاف وعده‌های قبلی ارزیابی کرد.

در اولین اقدام علیه برنامه‌های مالی دولت، ماسک از مردم خواست با نمایندگان کنگره و اعضای سنا تماس بگیرند تا مانع تصویب لایحه پرسروصدای مالیاتی شوند؛ لایحه‌ای که به گفته منتقدان، بودجه عمومی را تا بیش از ۲.۴ تریلیون دلار سنگین‌تر می‌کند. ماسک با تکیه بر شبکه‌ای از میلیون‌ها دنبال‌کننده در ایکس، هشدار داد تصویب این طرح می‌تواند اقتصاد آمریکا را وارد بحران کند.

اختلاف نظرها در خصوص هزینه‌کرد دولت به اعتراض ماسک محدود نماند و بر روابط شخصی او با ترامپ نیز سایه انداخت. هر چند اعضای تیم ترامپ سعی کردند با گفت‌وگو و تماس تلفنی فضا را آرام کنند، اما سخنان صریح ماسک مبنی بر اینکه پیروزی ترامپ بدون حمایت او محقق نمی‌شد و شاید اکنون زمان تشکیل یک حزب جدید فرا رسیده باشد، معادلات سیاسی را پیچیده‌تر کرد. ماسک با اشاره به لزوم شکل‌گیری یک جریان تازه، تأکید کرد که حزب جدید باید صدای اکثریت میانه‌رو در ایالات متحده باشد.

در همین بین، ماسک پا فراتر گذاشت و در توییتی بحث‌برانگیز مدعی قرار گرفتن نام ترامپ در اسناد مربوط به جفری اپستین شد؛ پرونده‌ای که هنوز ابعاد بسیاری از آن محرمانه مانده و از مهم‌ترین موضوعات جنجالی فضای سیاسی آمریکاست. ماسک مدعی شد این موضوع علتی است که مانع انتشار کامل اسناد شده است و وعده داد که حقیقت روزی برای همگان فاش خواهد شد.

از سوی دیگر، ترامپ نیز در واکنش به این تحولات و انتقادات علنی، تهدید کرد که دولتش ممکن است تمامی قراردادها و حمایت‌های ویژه از شرکت‌های وابسته به ماسک را به حالت تعلیق درآورد.

این رویارویی نه فقط ابعاد شخصی، بلکه تاثیرات عمیقی بر سیر تحولات سیاسی آمریکا و آینده حزب جمهوری‌خواه خواهد داشت. بسیاری از ناظران سیاسی معتقدند که ادامه این مناقشات می‌تواند جایگاه جمهوری‌خواهان را در انتخابات آینده متزلزل کند؛ به‌ویژه با توجه به این که ماسک نه تنها یک حامی مهم مالی و رسانه‌ای به شمار می‌رود، بلکه پیونددهنده ترامپ با بخشی از جامعه ثروتمندان و فناوران سیلیکون ولی بوده است.

در نهایت، این جدایی پر سر و صدا و جدال مداوم، افق پیش روی حزب جمهوری‌خواه را مبهم‌تر از هر زمان دیگری ساخته است. در فضای دوقطبی این روزهای سیاست آمریکا، شاید همین بحران‌ها سرآغاز تبدیل شدن به دوران تازه‌ای در ساختار حزبی و سیاسی ایالات متحده باشد.